Theo các nguồn tin từ Thái Lan, ít nhất 15 người, bao gồm 14 dân thường và 1 binh sĩ, đã thiệt mạng, cùng với 24 dân thường và 7 quân nhân bị thương do các cuộc tấn công bằng pháo binh và rocket từ phía Campuchia. Một cậu bé 8 tuổi nằm trong số các nạn nhân. Tại Campuchia, một quan chức địa phương tại tỉnh Oddar Meanchey báo cáo ít nhất 1 dân thường thiệt mạng và 5 người khác bị thương. Tuy nhiên, Thái Lan khẳng định các cuộc không kích bằng máy bay F-16 của họ đã tiêu diệt khoảng 100 binh sĩ Campuchia gần khu vực đền Preah Vihear, dù thông tin này chưa được phía Campuchia xác nhận.
Cả hai quốc gia cáo buộc lẫn nhau khởi xướng cuộc xung đột. Thái Lan cho rằng Campuchia đã triển khai máy bay không người lái để do thám và nã pháo vào các khu vực dân sự, trong khi Campuchia tuyên bố Thái Lan vi phạm thỏa thuận trước đó khi tiến quân vào khu vực đền Prasat Ta Muen Thom – một di tích lịch sử tranh chấp từ thời đế quốc Khmer.
Xung đột đã khiến hơn 138.000 người dân Thái Lan từ bốn tỉnh biên giới phải sơ tán đến các trung Trey hoi được thành lập tại hơn 300 trung tâm di tản. Tại Campuchia, khoảng 4.000 người ở tỉnh Oddar Meanchey và 20.000 người ở tỉnh Preah Vihear cũng đã rời bỏ nhà cửa. Thái Lan đã ban bố tình trạng thiết quân luật tại 8 quận giáp biên giới, trong khi các trường học ở Oddar Meanchey bị đóng cửa sau khi 4 quả đạn pháo rơi trúng một trường tiểu học.
Hình ảnh từ hiện trường cho thấy khói bốc lên từ một trạm xăng ở quận Kantharalak, tỉnh Sisaket của Thái Lan, và các khu vực dân cư bị phá hủy bởi pháo kích. Người dân ở cả hai bên biên giới đang tìm kiếm nơi trú ẩn trong các hầm tránh bom và trung tâm sơ tán.
Nguyên nhân của xung đột bắt nguồn từ tranh chấp biên giới kéo dài hàng thế kỷ, bắt đầu từ bản đồ do Pháp vẽ vào năm 1907 thời kỳ thuộc địa. Các ngôi đền cổ như Preah Vihear và Ta Muen Thom, nằm ở khu vực biên giới không rõ ràng, từ lâu đã là tâm điểm của mâu thuẫn, được thúc đẩy bởi chủ nghĩa dân tộc ở cả hai nước.
Thủ tướng tạm quyền Thái Lan Phumtham Wechayachai cảnh báo xung đột có thể “dẫn đến chiến tranh” nếu không được kiểm soát, trong khi Thủ tướng Campuchia Hun Manet kêu gọi Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc tổ chức họp khẩn để “ngăn chặn sự xâm lược của Thái Lan”. Malaysia, với vai trò chủ tịch ASEAN, đã đề xuất một lệnh ngừng bắn, nhưng Thái Lan từ chối sự trung gian của các nước thứ ba, nhấn mạnh muốn giải quyết song phương.
Hoa Kỳ, Trung Quốc, Australia và Liên minh châu Âu đã lên tiếng kêu gọi chấm dứt ngay lập tức các hành động thù địch và bảo vệ dân thường. UNICEF bày tỏ “mối quan ngại sâu sắc” về thương vong dân sự, bao gồm cả trẻ em, và yêu cầu các bên tuân thủ Công ước về Quyền Trẻ em. Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc dự kiến họp khẩn vào ngày 25/7 để thảo luận về tình hình.
Xung đột đã làm gián đoạn nghiêm trọng cuộc sống tại khu vực biên giới dài 817 km, với các ngôi làng bị bỏ hoang và giao thông tê liệt. Thái Lan đã đóng cửa tất cả các cửa khẩu biên giới, trong khi Campuchia rút toàn bộ nhân viên ngoại giao khỏi Bangkok.
Các nhà phân tích lo ngại rằng căng thẳng chính trị nội bộ tại cả hai quốc gia, cùng với di sản lịch sử phức tạp, có thể kéo dài cuộc xung đột. Thái Lan đang đối mặt với bất ổn chính trị sau khi Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra bị đình chỉ, trong khi Campuchia chịu ảnh hưởng từ cựu Thủ tướng Hun Sen, người được cho là đang thúc đẩy chủ nghĩa dân tộc để củng cố quyền lực.
Trong bối cảnh này, cộng đồng quốc tế tiếp tục theo dõi sát sao, với hy vọng các nỗ lực ngoại giao sẽ sớm mang lại hòa bình cho khu vực.
Tác giả: Hồng Nhung
