Tình trạng gian lận xuất xứ, đặc biệt là việc gắn mác “Made in Vietnam” lên hàng hóa không đủ tiêu chuẩn, đang trở thành một mối nguy nghiêm trọng đối với nền kinh tế Việt Nam. Hành vi này không chỉ làm suy giảm uy tín thương hiệu hàng Việt mà còn gây tổn hại đến các doanh nghiệp làm ăn chân chính, đe dọa vị thế của Việt Nam trên thị trường quốc tế. Các mặt hàng thường bị giả mạo xuất xứ bao gồm dệt may, đồ gỗ, mật ong, nhôm, sắt thép và thủy sản – những sản phẩm dễ bị “đội lốt” do lỗ hổng trong quy định về quy tắc xuất xứ và nhu cầu xuất khẩu cao.
Việc gian lận xuất xứ đã trở thành một mối đe dọa lớn đối với nền kinh tế Việt Nam (Ảnh vtv.vn)
Trong bối cảnh căng thẳng thương mại toàn cầu, đặc biệt là xung đột Mỹ - Trung, Việt Nam trở thành điểm trung chuyển hấp dẫn cho các doanh nghiệp tìm cách né tránh hàng rào thuế quan. Việc giả mạo xuất xứ Việt Nam không chỉ là hành vi gian lận thương mại mà còn đe dọa an ninh kinh tế, làm giảm niềm tin vào thương hiệu “Made in Vietnam” trên các thị trường lớn như Mỹ, EU và Nhật Bản.
Tại Hội nghị sơ kết quý I năm 2025 về chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, Ban Chỉ đạo 389 quốc gia nhận định rằng căng thẳng thương mại Mỹ - Trung tiếp tục leo thang, kéo theo nguy cơ lan rộng thành xung đột thương mại toàn cầu. Trong bối cảnh này, nhiều doanh nghiệp nước ngoài đã lợi dụng Việt Nam như một “trạm trung chuyển” để né thuế, sử dụng chiêu trò gắn mác “Made in Vietnam” cho hàng hóa xuất khẩu sang các nước thứ ba.
Một trong những thủ đoạn phổ biến là nhập khẩu hàng hóa từ nước ngoài vào Việt Nam, thay đổi bao bì, dán nhãn “Made in Vietnam” và xin cấp giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) để xuất khẩu. Một số trường hợp khác chỉ thực hiện vài công đoạn gia công đơn giản – không đủ điều kiện để được cấp C/O – nhưng vẫn khai gian để hưởng ưu đãi thuế theo các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam tham gia.
Sự bùng nổ của thương mại điện tử và dịch vụ chuyển phát nhanh càng làm phức tạp hóa vấn đề. Các đối tượng lợi dụng những nền tảng này để vận chuyển hàng nhập lậu, hợp thức hóa hồ sơ xuất xứ thông qua các giao dịch khó kiểm soát trên mạng xã hội hoặc các website không chính thống. Dệt may, đồ gỗ, thủy sản và mật ong là những mặt hàng dễ bị giả mạo nhất, do giá trị xuất khẩu cao và chuỗi cung ứng dễ bị thao túng.
Để đối phó với tình trạng này, các cơ quan chức năng đang triển khai nhiều biện pháp đồng bộ, từ tăng cường kiểm tra, phối hợp liên ngành đến ứng dụng công nghệ tiên tiến. Ông Nguyễn Văn Dũng, Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh, nhấn mạnh rằng thành phố đã kiến nghị Ban Chỉ đạo 389 quốc gia tăng cường giám sát tại các điểm nóng, đặc biệt là lĩnh vực thương mại điện tử – nơi đang bị lợi dụng để hợp thức hóa hàng hóa giả mạo.
TP Hồ Chí Minh cũng đẩy mạnh phối hợp giữa các cơ quan hải quan, quản lý thị trường và thanh tra chuyên ngành, chia sẻ dữ liệu để phát hiện sớm các doanh nghiệp có dấu hiệu bất thường trong hoạt động xuất nhập khẩu. Việc này giúp cơ quan chức năng nhanh chóng xử lý các hành vi vi phạm, đồng thời ngăn chặn từ sớm các hoạt động gian lận.
Việc giả mạo xuất xứ Việt Nam không chỉ là hành vi gian lận thương mại mà còn là mối đe dọa đối với nền kinh tế quốc gia (Ảnh vtv.vn)
Một giải pháp mới đang được cân nhắc là ứng dụng công nghệ blockchain vào việc cấp và xác thực giấy chứng nhận xuất xứ. Công nghệ này đảm bảo tính minh bạch, không thể làm giả và cho phép truy xuất nguồn gốc hàng hóa từ khâu sản xuất đến điểm đích. Đây là bước tiến quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và bảo vệ uy tín thương hiệu Việt Nam.
Các chuyên gia cảnh báo rằng nếu không kiểm soát kịp thời, tình trạng giả mạo xuất xứ sẽ gây tổn hại lâu dài đến thương hiệu “Made in Vietnam”. Hệ lụy không chỉ dừng ở việc mất lòng tin từ các thị trường quốc tế mà còn ảnh hưởng đến hàng triệu doanh nghiệp chân chính, vốn đang nỗ lực xây dựng uy tín trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
“Đây không chỉ là hành vi gian lận thương mại mà còn là mối đe dọa có hệ thống đối với an ninh kinh tế quốc gia,” một chuyên gia kinh tế nhấn mạnh. Việc hàng hóa giả mạo xuất xứ bị phát hiện tại các thị trường như Mỹ hay EU có thể dẫn đến các biện pháp trừng phạt thương mại, gây thiệt hại nặng nề cho cả nền kinh tế.
Bên cạnh các biện pháp quản lý và xử phạt nghiêm khắc, giới chuyên môn cho rằng cần đẩy mạnh đào tạo doanh nghiệp về quy tắc xuất xứ, các quy định trong FTA và khuyến khích minh bạch hóa chuỗi cung ứng. Các doanh nghiệp cần được trang bị kiến thức để tuân thủ đúng các tiêu chuẩn quốc tế, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh và bảo vệ uy tín của mình.
Người tiêu dùng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ thương hiệu Việt. Bằng cách ưu tiên các sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng và từ chối hàng hóa không minh bạch, người tiêu dùng có thể góp phần tạo áp lực để các doanh nghiệp tuân thủ quy định. Đồng thời, cơ quan chức năng cần tăng cường truyền thông, nâng cao nhận thức cộng đồng về tác hại của hàng hóa giả mạo xuất xứ.
Việc giữ vững uy tín thương hiệu “Made in Vietnam” không chỉ là trách nhiệm của cơ quan chức năng mà còn là thách thức chung của toàn xã hội. Nếu không hành động mạnh mẽ và kịp thời, hàng Việt Nam có nguy cơ bị đánh đồng với “hàng lậu đội lốt”, làm mất đi lợi thế cạnh tranh tại các thị trường cao cấp như Mỹ, EU và Nhật Bản.
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để khẳng định vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu, nhưng cũng đối mặt với những thách thức không nhỏ. Chỉ khi tất cả các bên – từ cơ quan quản lý, doanh nghiệp đến người tiêu dùng – cùng chung tay hành động, thương hiệu “Made in Vietnam” mới có thể giữ vững giá trị và uy tín trên trường quốc tế. Với sự quyết tâm và các giải pháp đồng bộ, Việt Nam hoàn toàn có thể vượt qua mối đe dọa này, bảo vệ nền kinh tế và xây dựng hình ảnh quốc gia đáng tin cậy.
Tác giả: Hồng Nhung
Nguồn tin: vtv.vn
