Tại tọa đàm "Vùng phát thải thấp - Chủ trương, hạ tầng và giải pháp đảm bảo kết nối liền mạch" diễn ra ngày 24/12, bà Đặng Thùy Trang, Giám đốc Đối ngoại Grab Việt Nam, nhấn mạnh rằng tài xế công nghệ là nhóm dễ bị tổn thương trong quá trình chuyển đổi xanh. "Tài xế cần chính sách hỗ trợ tài chính mạnh mẽ để có thể chuyển đổi xe xăng sang điện," bà Trang phát biểu, đồng thời lưu ý rằng việc buộc chuyển đổi mà không có hỗ trợ sẽ gây áp lực lớn lên họ và gia đình. Theo văn bản gửi Sở Xây dựng Hà Nội, Grab đề xuất hỗ trợ ít nhất 10 triệu đồng cho mỗi tài xế mua xe điện, và lên đến 100% giá trị (tối đa 20 triệu đồng) đối với hộ nghèo hoặc cận nghèo.
Bối cảnh đề xuất này xuất phát từ kế hoạch thí điểm LEZ của Hà Nội, được chốt cuối tháng 11/2025, với quy định cấm xe máy xăng trên nền tảng ứng dụng lưu thông trong một số khu vực Vành đai 1 từ tháng 7/2026. Tuy nhiên, dự thảo chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện vẫn chưa được thông qua. Theo ông Nguyễn Tuyển, Trưởng phòng Quản lý vận tải và An toàn giao thông (Sở Xây dựng Hà Nội), thành phố hiện có khoảng 120.000 xe ôm công nghệ, trong đó 88% là xe xăng. Tỷ lệ xe điện tại Grab và Be thấp hơn đáng kể so với Xanh SM.
Khảo sát nội bộ của Grab thực hiện trong 2-3 tuần qua cho thấy chi phí mua xe là rào cản lớn nhất, với 76% tài xế lo ngại giá xe máy điện chất lượng cao (30-40 triệu đồng) để chở khách và hàng hóa đường dài. Hơn 70% tài xế coi hoạt động trên nền tảng là nguồn thu nhập chính. Bà Trang nhấn mạnh: "Quá trình triển khai cần bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau," đồng thời ủng hộ chủ trương cấm xe xăng nhưng kêu gọi hỗ trợ từ 10-20 triệu đồng cho nhóm yếu thế.
(Ảnh: Grab bike)
Ngoài hỗ trợ trực tiếp, Grab còn đề xuất các biện pháp khác như vay vốn lãi suất 0% trong 24 tháng, miễn lệ phí đăng ký và biển số, cũng như hoàn thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân cho tài xế xe điện. Các chuyên gia cũng khuyến nghị mở rộng ưu đãi, bao gồm giảm chi phí sạc điện và chương trình thu mua xe cũ để khuyến khích chuyển đổi.
Hiện tại, dự thảo hỗ trợ của Hà Nội chỉ ở mức 20% giá trị xe (tối đa 5 triệu đồng) và 30% lãi vay trong 12 tháng, được cho là chưa đủ hấp dẫn. Ông Tuyển cho biết Sở Xây dựng đang tham mưu nghị quyết hỗ trợ, dự kiến hoàn thiện trong quý I/2026, sau khi lấy ý kiến từ các doanh nghiệp như Grab. Ông cũng kêu gọi các nền tảng phối hợp điều chỉnh ứng dụng để đảm bảo xe đủ điều kiện vào LEZ. Với 12% xe ôm công nghệ là điện, ước tính 14.000-15.000 xe xanh có thể phục vụ nhu cầu trong Vành đai 1 mà không gây gián đoạn lớn.
TS Nguyễn Minh Phong, chuyên gia kinh tế, cảnh báo cần chú trọng tính khả thi: "Nên tập trung cấm xe xăng cũ, phát thải cao và hỗ trợ nhóm này để giảm chi phí tổng thể." Ông khuyến nghị lộ trình cấm dần dần theo khung giờ, tránh ảnh hưởng đến sinh kế người dân, đồng thời thực hiện đồng bộ các giải pháp như xử lý phát thải từ sinh hoạt và sản xuất. Ông Phong kết luận: "Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, Hà Nội có thể đạt mục tiêu bảo vệ môi trường bền vững."
Đề xuất của Grab phản ánh xu hướng chuyển đổi xanh trong thị trường gọi xe Việt Nam, nơi các hãng như Grab, Be và Xanh SM đang cạnh tranh khốc liệt. Theo báo cáo gần đây, thị trường này dự kiến đạt doanh thu tỷ đô vào năm 2025, với xe điện đóng vai trò ngày càng quan trọng. Các bên liên quan hy vọng chính sách hỗ trợ sẽ sớm được ban hành để hỗ trợ tài xế và thúc đẩy mục tiêu giảm phát thải tại thủ đô.
Tác giả: Hồng Nhung
